Kiedy 12 grudnia ubiegłego roku przedwcześnie odszedł Zbigniew Karkowski, który w 2009 na zamówienie
Gębofonu skomponował monumentalny wokalno-elektroniczny utwór
Encumberance dla
Gęby, zasugerowałem koncert Jego pamięci, omawiając jego realizację z rozmaitymi postaciami polskiego życia muzycznego związanymi ze Zbigniewem. (Polecam
wspomnienia zebrane przez Konrada Jelińskiego i
sylwetkę kompozytora.)
Po wielu perypetiach wykonanie
Utrudnienia połączone zostało ze zwiastunem programu "Karkowski|Xenakis"
Moniki Pasiecznik dzięki uprzejmości
Muzeum Sztuki Nowoczesnej (i innych czynników). Utwory Karkowskiego i Xenakisa zabrzmią 22 sierpnia o 19.30 w pawilonie Emilia, zapowiadając planowane na przyszły rok "Turning Sounds", które obejmie rozmaite rozgałęzienia stylistyczne wokół postaci Karkowskiego, w tym polską premierę programu Moniki.
Gęba zaśpiewa w odmiennym składzie, podkreślającym otwarty, metastylistyczny, efemeryczny charakter kolektywu, tym razem z udziałem uczestników
Chóru Kobiet i
Dziczki.
Zdjęcie własne z przygotowań do premierowego wykonania
Encumberance w grudniu 2009. Partnerami przedsięwzięcia są Agencja
Sonora i Fundusz Popierania Twórczości przy Stowarzyszeniu Autorów
ZAiKS.
Poniżej opis programu pióra Moniki Pasiecznik,
tutaj zaś informacje biograficzne.
Antoni Beksiak
Cykl
Co słychać
Wykonawcy
Miłosz
Pękala – perkusja
Zespół
wokalny „Gęba”
Antoni
Beksiak – przygotowanie zespołu wokalnego
Wolfram
– elektronika
Kuratorka
koncertu
Monika
Pasiecznik
Współpraca
Antoni
Beksiak
Miejsce
Muzeum
Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
ul.
Emilii Plater 51, Warszawa
Partnerzy
Pomysł,
aby na jednym koncercie wykonać muzykę Zbigniewa Karkowskiego
i Iannisa Xenakisa, powstał w grudniu ubiegłego roku, po
śmierci polskiego kompozytora. Wydawał się oczywisty i naturalny,
choć domeną Karkowskiego była muzyka noise
i rzadko występował poza kontekstem tej sceny.
Argumentów
przemawiających za takim zestawieniem jest wiele. W 1989 roku
Karkowski był na rezydencji w Les Ateliers UPIC, centrum
rozwoju i promocji systemu kompozycji komputerowej, stworzonego
i używanego przez Xenakisa. Uczestniczył też w kilku
jego wykładach na Université de Paris I. Wielokrotnie przyznawał,
że doświadczenie to było dla niego kształtujące, nazywał
Xenakisa „prawdziwym wizjonerem” i „nauczycielem innym od
wszystkich”. Wiele lat później zainicjował projekt poświęcony
Persepolis
(1971), w ramach którego autorskie remiksy elektroakustycznej
epopei Xenakisa przygotowali m.in. Otomo Yoshihide, Ryoji Ikeda,
Merzbow i Francisco Lopéz. Owocem projektu, powstałego pod
patronatem Xenakisa, jest wydany w 2002 roku dwupłytowy album
zawierający oryginalną kompozycję Xenakisa oraz jej dziewięć
reinterpretacji – w tym Doing
by Not Doing
samego Karkowskiego.
Obu
kompozytorów łączyło podobne podejście do dźwięku, Karkowski
chętnie wykorzystywał typowe dla Xenakisa procedury stochastyczne,
w muzyce elektronicznej osiągał efekty brzmieniowe często
nieodległe od kompozycji Xenakisa.James Harley, autor książki
Xenakis:
His Life in Music
i były uczeń greckiego kompozytora, widzi w Karkowskim
jednego z jego bezpośrednich spadkobierców.
Zdecydowanie
mniej oczywiste (i przez to bardziej kuszące) jest zainteresowanie
Karkowskiego drugą, „antyczną” stroną twórczości autora
Orestei – ową archaiczną surowością nawiązań do najstarszej
greckiej kultury mykeńskiej, ale także tradycyjnej sztuki
japońskiej, silnie obecną zwłaszcza w utworach na chór
i perkusję Xenakisa.
Program
koncertu krzyżuje te wątki: łączy abstrakcyjną, ale niezwykle
intensywną i zmysłową muzykę elektroakustyczną Karkowskiego
z ascetycznie rytualnymi kompozycjami perkusyjnymi Rebonds
A i
B Xenakisa
z lat 1987-88. Punktem kulminacyjnym wieczoru będzie
Encumberance
na chór i elektronikę Karkowskiego, utwór skomponowany w 2009
roku na zamówienie Antoniego Beksiaka i Międzynarodowego
Spotkania Wokalnego „Gębofon”.
Program:
Iannis
Xenakis – Rebonds
A na
perkusję solo | 8’
Zbigniew Karkowski – Doing
by Not Doing
(remiks Persepolis
Xenakisa) na taśmę | 15’
Iannis Xenakis Rebonds
B na
perkusję solo | 6’
***
Zbigniew Karkowski – Encumberance
na zespół wokalny i live
electronics
| 40’
Koncert
jest zapowiedzią europejskiego projektu badającego estetyczne
związki twórczości Zbigniewa Karkowskiego i Iannisa Xenakisa, a
także muzykę instrumentalną polskiego kompozytora kojarzonego
przede wszystkim z muzyką elektroniczną. Kuratorką wydarzenia
zaplanowanego na rok 2015 jest Monika Pasiecznik, organizatorem —
agencja Sonora.
Zwiastuje
także przyszłoroczne Międzynarodowe Spotkanie „Turning Sounds”,
które przedstawi polską premierę tego przedsięwzięcia, obejmie
też rozmaite powiązania stylistyczne bruityzmu i noise osnute wokół
postaci Karkowskiego. Kuratorem jest Antoni Beksiak.